Η γευσιγνωσία του ελαιολάδου αποτελεί τέχνη υψηλής πολυπλοκότητας και προϋποθέτει άρτια εκπαιδευμένους γευσιγνώστες. Η βαθμολόγηση κάθε ελαιολάδου γίνεται με μια λεπτομερή κάρτα αξιολόγησης η οποία έχει δημιουργηθεί από το Παγκόσμιο Συμβούλιο Ελαιολάδου (IOOC). Όσο λοιπόν και αν μας αρέσει να βουτάμε το ψωμάκι μας σε φρέσκο ελαιόλαδο για να το δοκιμάσουμε, δεν είναι εντούτοις αυτός ο σωστός τρόπος να ξεχωρίσουμε το καλό ελαιόλαδο. Δεν είναι βέβαια απαραίτητο να εξοπλιστούμε με τα μπλε ειδικά γυάλινα ποτήρια γευσιγνωσίας, για να τολμήσουμε να έχουμε άποψη. Αρκούν μερικοί βασικοί κανόνες και μπορούμε να ξεκινήσουμε, ως αρχάριοι μεν, επίδοξοι δε γευσιγνώστες τις πρώτες μας αξιολογήσεις. Η εμπειρία δε θ’ αργήσει να μας κάνει καλύτερους κριτές!
Καταρχήν η ποιότητα του ελαιολάδου φαίνεται με την όσφρηση και τη γεύση, και όχι με το χρώμα όπως πολλοί πιστεύουν. Βάζουμε λίγη ποσότητα ελαιόλαδου σε ένα γυάλινο ποτήρι λευκού κρασιού κοίλο (που να κλείνει προς το πάνω) για να αιχμαλωτιστούν τα αρώματα του. Αγκαλιάζουμε το ποτήρι με τη χούφτα μας για περίπου 20 δευτερόλεπτα, προκειμένου να ζεσταθεί λίγο το λάδι και το “γυρνάμε” λιγάκι, ώστε να λαδωθούν τα τοιχώματα του και ν’ απελευθερώσει τα αρώματα του. Τα αρώματα ενός καλού ελαιολάδου παραπέμπουν σε φρέσκια ελιά και σε αρώματα χορταριών και φύλλων, στα αρώματα δηλαδή της φύσης που περικλείονται στο χυμό της ελιάς. Αν όμως το λάδι είναι κακής ποιότητας, η μυρωδιά είναι βαριά και όχι ευχάριστη.
Βάζουμε ένα κουταλάκι του γλυκού ελαιόλαδο στο στόμα μας, χωρίς όμως να το καταπιούμε, και το κρατάμε αρχικά στο μπροστινό και μετά στο πίσω μέρος του στόματος μας. Το αφήνουμε να φτάσει σε όλα τα σημεία της γλώσσας μας μέχρι τον ουρανίσκο μας. Παίρνουμε μία ανάσα από το στόμα, νιώθουμε τη γεύση του ελαιολάδου και μετά το καταπίνουμε. Το καλής ποιότητας λάδι αφήνει μια ελαφρά πικράδα στο στόμα και μια αίσθηση ελαφρού καψίματος στο λαιμό, σαν να είναι πικάντικο. Η αίσθηση της πίκρας και του καψίματος οφείλονται στην ελαιοκανθάλη, μια ισχυρή αντιφλεγμονώδη ουσία του ελαιολάδου. Θετικές ιδιότητες του ελαιολάδου (κριτήρια οργανοληπτικής αξιολόγησης) είναι το “φρουτώδες”, το “πικρό” και το “πικάντικο”.
Μετά από κάθε δοκιμή πρέπει να περιμένουμε 5-10 λεπτά πριν ξαναδοκιμάσουμε. Μπορούμε να δοκιμάσουμε το ίδιο ή κάποιο άλλο δείγμα, αλλά εφόσον έχουμε ξεπλύνει το στόμα μας με νερό κι έχουμε φάει λίγο ψωμί ή μία φέτα μήλου. Ίσως στην αρχή θα ήταν σκόπιμη η σύγκριση μεταξύ ενός πολύ καλού και ενός αμφιβόλου ποιότητας ελαιόλαδο για ν’ αναδειχθούν περισσότερο, και έτσι να γίνουν πιο αντιληπτές, οι διαφορές που θα διαπιστωθούν.
Πώς πρέπει ν’ αποθηκεύουμε σωστά το ελαιόλαδο μας;
- μακριά από την έκθεση στον ήλιο, σε καθαρό και δροσερό χώρο
- σε μέρος προστατευόμενο από τον αέρα (αεροστεγείς συσκευασίες)
- ν’ αποφεύγουμε την αποθήκευση του σε σιδερένια βαρέλια. Αντί αυτών να προτιμούμε γυάλινα δοχεία τα οποία να φυλάσσουμε σε σκοτεινό μέρος.
- κατά τη μετάγγιση ν’ απομακρύνονται τυχόν στερεά υπολείμματα που μπορεί να έχουν κατακαθίσει.