Ο καρκίνος του μαστού, του παχέος εντέρου, των ωοθηκών και του προστάτη παρουσιάζουν χαμηλότερη συχνότητα στις Μεσογειακές χώρες όπου η κατανάλωση του ελαιόλαδου είναι παραδοσιακά πολύ μεγαλύτερη σε σύγκριση με τη Βόρεια Ευρώπη.
Μια νέα έρευνα από το πανεπιστήμιο Rutgers και από το κολέγιο Hunter στις ΗΠΑ έδειξε ότι το ελαιόλαδο περιέχει μια πολύ ξεχωριστή ουσία, την ολεοκανθάλη, η οποία στοχεύει και εξουδετερώνει συγκεκριμένα καρκινικά κύτταρα, χωρίς να βλάπτει τα υγιή. Αυτή η ουσία ονομάζεται oleocanthal (ολεοκανθάλη) και είναι μια χημική ένωση που ανήκει στην οικογένεια των φαινολών (αντιοξειδωτικά).
Συγκεκριμένα η ολεοκανθάλη (oleocanthal) καταστρέφει το “λυσόσωμα”, δηλαδή ένα συγκεκριμένο τμήμα των καρκινικών κυττάρων, το οποίο ενεργεί ως η «χωματερή» των κυττάρων, απελευθερώνοντας πρωτεΐνες που προκαλούν το θάνατό τους. Το λυσόσωμα είναι απομονωμένο στο κύτταρο γιατί είναι πολύ τοξικό. Όταν σπάει η μεμβράνη που το χωρίζει, το εσωτερικό του διαρρέει στο υπόλοιπο κύτταρο και το επιθετικά ένζυμα του διασπούν οτιδήποτε έρχεται σ’ επαφή με αυτά.
Αν και υπάρχουν συγκεκριμένοι περιορισμοί στη συγκεκριμένη έρευνα, επειδή έγινε μόνο σ’ εργαστηριακό περιβάλλον με τεχνητές καλλιέργειες υγιών και καρκινικών κυττάρων, εντούτοις οι συγγραφείς της έρευνας υποστηρίζουν ότι τα προκαταρκτικά στοιχεία αφήνουν πολλές υποσχέσεις για την καταπολέμηση του καρκίνου.
Τη σημασία του ελαιολάδου στην πρόληψη του καρκίνου καταδεικνύει και μια έρευνα που είχε διεξάγει το πανεπιστήμιο Χάρβαρντ σε 26.000 ανθρώπους για διάστημα οκτώ ετών και είχε καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η κατανάλωση καλών λιπαρών, όπως αυτά που υπάρχουν στο ελαιόλαδο, μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου κατά 9%. Το ελαιόλαδο βοηθά τα κύτταρα να εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες οξυγόνου που παράγονται κατά το φυσιολογικό μεταβολισμό. Οι οξειδωτικές αυτές ουσίες, προκαλούν βλάβες στο DNA οι οποίες είναι σε θέση να οδηγούν σε καρκίνο.
Δανοί ερευνητές βρήκαν σ’ έρευνά τους, ότι και τα μονοακόρεστα λιπαρά οξέα του ελαιόλαδου έχουν ευεργετική αντιοξειδωτική δράση και όχι μόνο οι αντιοξειδωτικές φαινόλες. Ευρήματα καταδείκνύουν ότι είναι πιθανό τα υψηλά επίπεδα ολεϊκού οξέως που προσφέρει το ελαιόλαδο, να μπορούν να αποτρέψουν τη γένεση και εκδήλωση καρκίνων. Επιστήμονες από τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ισπανία, σε πειραματικές τους εργασίες, διαπίστωσαν ότι το ολεϊκό οξύ εμποδίζει τη δράση του ογκογονιδίου HER-2/neu, ενώ βελτιώνει τη δράση του φαρμάκου Herceptin το οποίο καταστέλλει επίσης τη δράση του ογκογονιδίου HER-2/neu. Το ογκογονίδιο HER-2/neu σχετίζεται με επιθετική μορφή καρκίνου του μαστού, και υπάρχει στο 30% των ασθενών με καρκίνο του μαστού. Ο μηχανισμός δράσης του ολεϊκού οξέως και του φαρμάκου είναι μεν διαφορετικοί, αλλά δρουν συνεργιστικά. Δεν αποκλείεται μελλοντικά το ολεϊκό οξύ να χρησιμοποιηθεί στο θεραπευτικό οπλοστάσιο κατά του καρκίνου.